dinsdag 15 juni 2010

Stofverven voor beginners

Stofverven moeilijk? Dat valt reuze mee. Zolang je in de gaten houdt dat de stof natuurlijk moet zijn en het water soda moet bevatten, kan er eigenlijk niks mis gaan.

Ooit had ik te maken met een interim-manager die de eerste dagen kladblokken vol aantekeningen maakte.
Ja, zei ze, nu verwonder ik mij nog, over 2 weken vind ik net als jullie, het hele proces de gewoonste zaak van de wereld. En kan ik het niet meer goed beschrijven als buitenstaander.

Nu ik het verfproces wil beschrijven, merk ik dat ik de vragen vergeten ben. En ook de onbekendheid waar ik mee zat. Daarom een poging om, nog even vanuit het perspectief van de beginnende verver, wat basisweetjes te noteren die iedere verver nodig heeft om van de koudwatervrees af te komen.

1. De textielverf met de grootste kans van slagen, het grootste kleurengamma en de meest eenvoudige gebruiksaanwijzing is de reactieve stofverf Procion MX, maar die is in Nederland steeds moeilijker te krijgen. Ik vond (2023) deze webshop nog: https://tie-dye-shop.nl/03-procion-mx-mengen/ en deze https://3dforma.nl/product-categorie/dyes-kleurstoffen/voor-natuurlijke-stoffen/procion-mx-dye/

Ook bestelde ik wel bij de Patchworkshop.de in Duitsland of bij De Gouden Pluym in Belgie. Zij hebben een groter assortiment.

Varianten hierop heten Drimarene-K of Toba. Het voordeel van Drimarene-K is dat het niet stuift (de korrels zijn gecoat), het snel en eenvoudig oplost en de kleurkracht extreem hoog is. Drimarene-K wordt in Nederland alleen door Textiellab - 040 verkocht. Ik verf de laatste jaren alleen nog maar met Drimarene-K maar alles wat ik schrijf geldt voor beiden.

2. Het is een synthetische verf die reageert met textielvezel in een zuur of basisch milieu. Dus altijd soda (bij natuurlijke vezels als katoen en linnen) of azijn (bij dierlijke vezels als zijde en wol) toevoegen.

3. Iedere stof kan geverfd worden. Maar reactieve verven als Procion MX zijn met name geschikt voor natuurlijke vezels als katoen en linnen. Het hangt van de structuur van de vezel af hoe goed de kleur zal pakken. Synthetische stoffen als polyester en acryl zijn moeilijk te verven, anders dan een zachte, lichte kleur. Rayon, ook wel viscose of kunstzijde genoemd, is in feite een kunstmatige cellulose-vezel en dus gelijk aan katoen. Je kunt dit prachtig verven. Vaak is borduursel op stof van Rayon (net als Madeira-garen). Je krijgt dan bijzondere effecten, zie foto bovenaan!

4. Als je niet zeker weet of je een verfbare stof in handen hebt, kun je een paar draadjes uit de stof trekken en bij een aansteker houden.
Als het garen ver-ast, zonder roet af te geven en/of te smelten en/of een smeltbolletje achter te laten, is het niet-synthetisch en dus goed verfbaar. Je ruikt dan ook verbrand haar (wol) of een verbrand papier-lucht.

5. Veel stof in de winkel is voorbehandeld om er steviger en gladder en daardoor beter verkoopbaar uit te zien. Dit heet appret en is een soort stijfsel. Deze stijfsel houdt de verf in eerste instantie tegen. Met zout voorweken zorgt dat dit stijfsel afgebroken wordt en de vezel open komt te staan. Lang in water laten staan kan overigens ook, of wassen in de wasmachine. Als je bij specialistische bedrijven stof koopt, zit er vaak de toevoeging PFD bij, Prepared for Dyeing. Dat betekent dat de stof geen nabehandeling heeft ondergaan en klaar voor verven is. Soms is de appret laag juist wenselijk, bijvoorbeeld met duoverven.

6. Reactieve verf gedijt goed onder drie basisvoorwaarden: Soda (of azijn), Tijd (min. 1 uur tot 24 uur) en Warmte (kamertemperatuur tot 45 graden C).
Als één van allen ontbreekt, kun je de andere twee verhogen. Geen tijd? Dan opwarmen in oven, magnetron of rijstkoker. Geen warmte? Een week laten staan ipv. 24 uur. Geen soda of azijn? Dat is een gevaarlijke, een week warm laten staan zorgt zeker ook voor een resultaat maar het blijft kleur afgeven en de kleur is waarschijnlijk niet diep genoeg voor wat haalbaar is. Dus beter de soda niet te vergeten. Sowieso zorgt verlenging van tijd altijd voor meer opname van de verf, dus minder spoelwerk achteraf en diepere kleuren. Zout zet de vezel open om zoveel mogelijk verf te absorberen. Het is geen ramp als het ontbreekt, en als je wilt gaan verven in de vriezer of in de sneeuw kun je het beter weglaten, omdat zout ontdooit! Wel kan zout handig zijn als je in ruim water verft (emmer) omdat het de verfmoleculen in beweging houdt.

7. Procionverf laat zich heel goed mengen. En omdat iedere basiskleur een andere reactiesnelheid heeft, is het vaak leuker om met mixkleuren te verven dan met hoofdkleuren. Zo zit in de gemixte bruintinten vaak een mintgroene tekening, erg mooi! Met 2 x3 hoofdkleuren kun je 2x 28 mixkleuren maken volgens recept, en zonder recept oneindig veel meer. Ik weet nog dat ik niet begreep (en anderen niet doorhadden dat ik dat niet begrepen had) dat de drie hoofdkleuren bovenaan de kleurenkaart, de basisingrediënten waren van de 38 kleuren eronder, zowel in helder, als in warm. Daarom zeg ik het hier nog maar een keer expliciet: met geel, blauw en rood in huis maak je 28 andere kleuren. En als je een setje helder geel blauw en rood en een setje donkergeel, blauw en rood neemt, heb je ook nog twee gradaties. Heerlijk om zo altijd iedere kleur te kunnen maken op het moment dat je die nodig hebt. En geen kasten vol voorraad die niet opkomt!! Verf is in poedervorm jarenlang houdbaar (maar verliest op termijn wel kracht). Als het eenmaal opgelost is ca. 6 maanden (volgens de leverancier), 2 jaar volgens mij. Hier tref je een recept voor het mixen van kleuren aan:
http://verfvirus.blogspot.nl/p/stofverven-met-procion-mx-van-3-naar-28.html

8. Natuurlijk moet de verf oplossen in water, en moet je lapje overal nat zijn. Maar ik heb ondertussen wel geleerd dat hoe minder water je gebruikt, hoe mooier de tekening/patroon wat de verfstof trekt. Hoe meer water, hoe egaler.

9. Ook de mate van beweging (knijpen, schudden, kneden, aanduwen) zorgt voor meer egale kleuren. Hoe minder je de stof nog aanraakt nadat de vloeistof erbij is gegaan, hoe groter de tekening.
Je kunt ook de verf eerst gelegenheid geven om zelf op pad te gaan, en na een half uurtje het restant aan verf er alsnog doorheen kneden. Dan heb je wel de tekening maar ook het risico op witte vlekken geminimaliseerd. Want als je helemaal niet knijpt kan het voorkomen dat de verf niet overal komt, zeker als je de stof in een wrong of knoop hebt gelegd van te voren.

10. In zakjes verven is het makkelijkste (weinig afwas, makkelijk te kneden, makkelijk te verplaatsen naar een warme plek, zichtbaar wat je doet en waar de verf komt).

11. Nummer je lapjes vooraf met een watervaste stift. En schrijf tijdens het verven op wat je bij ieder nummer hebt gedaan. Want er komen zeker weten prachtige lappen uit, waarbij je achteraf denkt, Oh wist ik maar wat ik hier bij gedaan had... En maak een stalenboek. Even werk maar jarenlang plezier!

12. Bij het spoelen van de stof is het belangrijk dat je eerst met koud water de bulk aan overtollige verf wegspoelt maar vooral ook het restant soda. Want soda zorgt voor reactie en je wilt niet meer dat tijdens het spoelen de verf nog terugslaat op de stof. Na het koude spoelen, vul ik een emmer met het heetste water uit de kraan, en voeg daar een druppel Metapex (of wat Synthrapol, of  Vanish Oxi Action) aan toe. De lappen een paar minuten door het hete water bewegen. En dan weer ijskoud spoelen. Je zult zien dat het bloeden is gestopt hierna en het water schoon is.
 
12. Na het spoelen (koud, heet, koud), en centrifugeren, altijd de stof droog strijken, dit zorgt voor extra fixatie. En is bovendien ook spannend en bijzonder leuk om te doen, terwijl je strijkt zie je door het opdrogen, de tekening tevoorschijn komen. Bovendien kun je checken of het spoelen goed genoeg is gedaan als je er een witte lap onder legt. Deze moet wit blijven!

Ik geloof dat ik zo alle basisprincipes wel op een rij heb gezet maar voel je vrij om bij de reacties nog wat toe te voegen!

En nu aan de slag? Probeer eens 28 kleuren te verven vanuit een rood/geel/blauw. Daarna heb je gevoel bij kleurenmixen en heb je alle basisprincipes in je hoofd!

32 opmerkingen:

christina zei

ik heb nog nooit mijn lappen gemerkt,maar het is inderdaad een geweldige tip.

Trouwens de foto die je erboven hebt geplaatst lijkt wel voile of zo. Ziet er in ieder geval prachtig uit.

Nienke zei

Dat zijn de kantjes voor Colette! Is inderdaad synthetisch voile met viscose borduurt, dan pakt alleen de viscose. Ook die elastische fluweel van danspakjes is vaak viscose trouwens.

Marjon Savelsberg zei

Wat ben ik blij dat ik je blog heb gevonden! Ik wil zo graag mijn eigen quiltstoffen gaan verven, maar kan door fysieke omstandigheden niet naar een cursus of zo. Je uitleg is super, dank je wel!
Groetjes, Marjon

Nienke zei

Graag gedaan Marjon, en bij vragen kun je altijd mailen naar verfvirus@gmail.com, vind ik leuk!

WizzyPiwi zei

Goh Nienke wat geweldig zeg, jouw uitleg. Heb al op veel plaatsen gezocht naar een uitgebreidere uitleg en zie? Hier terecht gekomen.
Super dat je zo`n uitgebreide beschrijving geeft. Heel werkbaar dit.
Trouwens je hele blog vind ik enorm leerzaam en inspirerend.

Weer iemand gelukkig gemaakt. ^_^

miet zei

Wat beschrijf je dit allemaal eenvoudig! Momenteel ontbreekt me enkel nog de tijd, maar ik ga deze blog bij mijn favorieten plaatsen.
Miet

Marjon Savelsberg zei

Eindelijk heb ik verf besteld, een geweldig kerstcadeau van mijn vader en broer. Stof tot verven heeft nog vakantie, maar hopelijk komt mijn bestelling volgende week. Ik heb nu al voorpret! Je blog is zo'n hulp, en inspirerend om te zien en lezen.

Anoniem zei

Een mooie site.

Graag een vraag die ik nog nergens beantwoord heb gekregen.

Mijn man heeft een softbox die gebruikt word in de fotografie, hierbij is de witte voorzijde vuilgeworden.

Ik heb een nieuwe syntetiche stof maar die is niet geheel wit.

Hoe kan ik die het beste bleken of wit maken.

groetjes Fien

Nienke zei

@Fien, ik heb je emailadres er niet bij gekregen dus hier maar even een reactie. Voor synthetische stoffen geldt eigenlijk dat ze lastig verven en lastig bleken. Vaak worden het basismateriaal al gesmolten samen met de verf voor het spinnen dus de kleurstof zit zo door en door dat daar achteraf weinig aan te doen is. Dat heeft voordelen en in jouw geval soms ook nadelen. Ik zou op zoek gaan naar andere echt witte stof of genoegen nemen met het huidige niet geheel wit. Want bleekmiddelen als chloor leveren ook nog vaak geelachtig wit op als het al wat doet op synthetische vezels. Succes!

Anoniem zei

Beste

ik heb een wandelwagen gekocht (2de hands) maar de stof is heeft plekken die er niet meer uitgaan. De stof mag gewassen worden in de machine tot 45°c. Hij is nu lichtblauw van kleur en zou hem graag, als het mogelijk is, zwart verven. De stof bestaat uit 100% polyester. Kan ik die stof kleuren?

Nienke zei

Beste anoniem, zie tekst hierboven. Polyester is synthetisch is niet goed te verven.

Jiska zei

Hallo,
Bedankt voor de goede uitleg!
Ik heb toch nog een vraag:

Moet je voor polyester nou soda of juist azijn gebruiken als voorbehandeling?
Dit werk mij niet duidelijk in het verhaal.

Nienke zei

@Jiska helaas, polyester = synthetisch = niet te verven via deze methode. Polyester wordt vaak in de vezel tijdens het spuiten al geverfd.

Jiska zei
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
Jiska zei

Hoi Nienke,

Bedankt voor het antwoord.
Had net de verf die jij had aanbevolen besteld. Misschien ga ik het wel gewoon proberen en kijken wat er gebeurt.
Ben namelijk bezig met een jurkje te verven dat zwart was met roze patroontjes. Dat roze gedeelte wil ik zwart hebben.
Ben gister gaan verven met een pakje Dylon (wasmachineverf). Toen het klaar was was het nog niet helemaal zwart (wel voor een deel).
Daarna nog een wasbeurt met twee pakjes gedaan, en toen was er geen enkel verschil te zien.
Maar het moet dus nog een paar tinten donkerder want nu ziet het er niet echt mooi uit.
Het is 72 % polyester en de rest viscose.

Wat bedoel je trouwens met 'wordt in de vezel tijdens het spuiten al geverfd'?
Ik bedoel, wat houdt dat spuiten dan in?
En is de verf die ze dan gebruiken niet ook te gebruiken als het kledingstuk al 'af' is?
Iets zegt me dat het toch mogelijk moet zijn om het jurkje helemaal zwart te maken!

Jiska zei

Hier een foto die misschien iets meer duidelijkheid verschaft.

Het is het stofje helemaal links.

http://www.mrsbleeker.nl/wp-content/uploads/2012/05/DSC00722.jpg

Nienke zei

@Jiska, je bent in elk geval een volhouder ;-). Viscose verft erg goed = cellulose dus gedraagt zich als katoen.
Maar polyester, dat wil echt niet volgens mij. Ik kan je niet meer hoop geven hoe graag ik het ook zou willen. De viscose zal diep zwart worden, de polyester donkergrijs. Nou ja, kan ook mooi zijn ;-)

Anoniem zei

Hoi nienke,
Ten eerste complimenten voor je site! heel erg mooi en inspirerend.
Ik zou graag van jouw expertise gebruik maken. Ik heb een oud vest, 55% linnen, andere deel katoen. Ik wil hiermee lekker expirimenteel aan de slag. Ik heb namrlijk een zakje verfpoeder van een reis uit marokko meegenomen. Nu is mijn vraag: wat doe ik om te zorgen dat de verf goed hecht, en niet bij het dragen afgeeft? Zou t gewldig vindrn jouw mening te horen! Gr, malou e-mail: malouliz 'at' hotmail 'punt' com

Eke zei

Hallo Nienke,

Na anderhalf jaar regelmatig op je blog te hebben vertoefd, heb ik nu eindelijk zelf de benodigde materialen aangeschaft en zal mij op het verf pad begeven. Vanmiddag heb ik alle basiskleuren aangemaakt, zodat ik morgen los kan. Nu vraag ik me alleen af hoe het nou zit met dat soda en zout verhaal. Ik heb Soda Ash aangeschaft, betekent dat dan dat ik geen zout nodig heb? Ik hoop dat je mijn vraag kan beantwoorden. Als het lukt ben ik van plan om ook eindelijk met mijn maanden geleden aangemaakte blog aan de gang te gaan, zodat ik mijn ervaringen kan delen. Jouw blog vind ik echt te gek, heel duidelijke en vooral inspirerende en praktische tips. Vriendelijke groet, Eke Krug++++-+-




Nienke zei

@Eke omdat ik je niet via email kan bereiken maar even zo ;-). Soda-ash is geconcentreerde soda, dus een vervanger voor de soda. Niet voor het zout, wat anderen daar wellicht ook over zeggen. Of je zout gebruikt hangt af van je doel: Zout jaagt verf door het water en je krijgt er een sterkere tekening van in je stof. Maar het is niet persé verplicht voor een goede hechting, daar zorgt de soda nl. voor. Soda of soda-ash moet je dus altijd gebruiken bij reactieve verven als Procion. Veel succes en ik kijk uit naar je resultaten!

Eke zei

Dank voor je snelle reactie Nienke, heb inmiddels de lapje geverfd en ook een zoutoplossing gebruikt. Ik denk dat ik daar misschien de fout in ben gegaan. Heb een zoutoplossing gemaakt en vergeten op te schrijven wat ik gedaan heb. De lichte serie die ik gemaakt heb is met die oplossing gedaan, voor de donkere serie heb ik het verdund. Erg spannend dus allemaal. Ben zelf ook erg benieuwd en inmiddels ook via mail bereikbaar voor jou.

Anoniem zei

Wat een fijne blog!
Ik heb zelf tot nu toe alleen maar met Dylon textielverf gewerkt, in de wasmachine. Nu heb ik een jurkje van 70 % modal en 30 % wol,
lichtgrijs van kleur, die ik graag donkergrijs zou willen verven.
Maar de combinatie van de twee verschillende materialen maakt het lastig voor me om de juiste verf te kiezen. Heb jij de gouden tip voor mij?
Alvast bedankt,

Groetjes van Sanne

Claar van Leent zei

Hallo Nienke
Allereerst wil ik mijn complimenten geven over je blog. Leuk en helder!! En erg leuk om te lezen.
Nu mijn vraag.
Als ik de stof wil verven met een shiboritechniek, hoe moet ik de stof dan voorbewerken met soda en zout?
Moet ik de stof voorweken in 2 aparte oplossingen, of kan ik het soda en zout bij elkaar doen. En hoe lang moet ik de stof daarin voorweken?
Ik hoop dat je mijn vraag kan beantwoorden.
Hartelijke groet Claar

Nienke zei

Claar, het kan allemaal, wel voorweken, niet voorweken, kort, lang. Gewoon een kwestie van uitproberen wat je zelf het prettigste vind om een mooi effect te krijgen. Ik ben type 'lui'. Ik week niet voor, vouw de stof droog, en laat het in een badje met verfpoed plus soda tegelijk zakken. Werkt voor mij prima.

Unknown zei

Hallo,

Mijn parasol is helemaal verkleurd van de zon en ik zou deze graag verven. Ik heb dit al geprobeerd in de wasmachine, maar de verf heeft hier helemaal niet op gepakt, iemand een ander idee?

Alvast bedankt!

Unknown zei

Hallo,

Mijn parasol is helemaal verkleurd van de zon en ik zou deze graag verven. Ik heb dit al geprobeerd in de wasmachine, maar de verf heeft hier helemaal niet op gepakt, iemand een ander idee?

Alvast bedankt!

Nienke zei

@Bo parasolstof is voorbehandeld om regen, vuil en zon te kunnen weerstaan. Door deze coating zul je de vezel niet kunnen bereiken met verf, er zijn om die reden ook geen mogelijkheden volgens mij.

Thamara zei

k Heb vandaag mijn witte jas geverfd naar Oceaan Blue. Mooi !! Maar een halve mouw (onderste gedeelte) heeft niet goed gepakt. Ik denk door het in elkaar zitten van de jas in t machine) Kan ik dit nu met wat koud waterverf in dezelfde kleur goed krijgen>? Volgens mij moet dat lukken. Maar hoeveel en hoelang moet het er dan in blijven? Zal ik de gok wagen? Want zo als nu is t een raar gezicht/
bedankt alvast
vr gr
Gerda

Nienke zei

@Thamara, oei lastig Thamara, als je het opnieuw gaat verven, wat op zich wel kan, gaat de rest van de jast ook weer kleur aannemen, dus probeer zoveel mogelijk de mouw los van de rest te verven tot je de juiste tint hebt, in stapjes, begin maar eens met een eetlepel op een emmer water verf, en bekijk het effect en zo steeds een stapje dieper van kleur. Warm water en soda gebruiken, en bind de rest van de jas af in een plastic zak met strak elastiek eromheen, zodat de verf niet opkruipt. Succes!

Britt zei

Hoi nienke,

Wat een goede informatie en duidelijk uitgelegd!
Toch heb ik wat vragen. Ik wil mijn eigen hoofdbord maken voor mijn bed. Dit ga ik met batikpoeder doen
(Wat ik natuurlijk nog moet aanmaken met water, soda en zout). Wel moet ik hiervoor nog een goede verhouding van vinden.
Op sommige site's en filmpjes zegt men dat ze de stof hebben voorbehandeld. Betekend dit dat ik hem na het wassen in de wasmachine nog in een bak met soda en zout moeten leggen?
Ik wil een soort schilderij als hoofdbord maken, dus wil aan de slag met kwasten. Ik heb voor batik gekozen omdat het mooi uitvloeit en dus geen strakke lijnen geeft. Ook weet ik niet zeker of ik op een vochtige doek van beginnen of een droge doek.
Wat ik begreep is batik watervast, toch zit ik te denken om een bepaalde laag eroverheen te brengen dat het echt niet gaat afgeven. Heeft u daarvoor misschien een tip? Of is het echt niet nodig.
Ik neem aan dat als ik klaar ben met verven de doek moet laten drogen en daarna in de wasmachine moet doen?
En als laatst in de droger?
Waarna ik hem gespannen op het hoofdbordframe kan doen en daarna nooit meer aan te komen ;).

Hopelijk heeft u wat tips en kunt u wat vragen beantwoorden. Alvast bedankt voor de moeite!

Vriendelijke groet,

Britt

Nienke zei

Ik heb je emailadres niet Britt, stuur maar even een mail naar verfvirus@gmail.com dan antwoord ik daarop want het zijn veel vragen ;-)

Unknown zei

Hoi Nienke, weet jij of ik zelf geverfde zijde ook wat kan bleken? De zijde is nu te heftig van.kleur geworden..

Alvast bedankt! Juleh
Julehvanvelzen@gmail.com